"මනුස්ස මීයෝ" - The humanized mice - 1

www.pinterest.com

"දුවපියා.......................ව්"..."හැංගියා......................ව්...."

"ශ්ස්ස්ස්ස්ස්ස්ස්...සද්ද කරන්නේ නැතිව ඉඳපල්ලා...නැත්නම් අල්ලාගෙන ගිහින් අනිවී අර කටුවෙන්..."

ඒ කලබලයෙන් පසුව මට දකින්න පුළුවන් එක් එක් කූඩු තුල ගුලි උන, රතු පාට ඇස් බෝල දෙකේ සිට දහය දක්වා ප්‍රමාණයක්...මොකද එක් කුඩුවක දමන්නට අනුමත කර ඇත්තේ උපරිම මීයන් පහක් හෝ හයක් පමණයි... 

සමහරක් ඇස් වල කුතුහලය...නැතිනම් මරණ බය...

ඒ වෙලාවට මං කරන්නේ සියලු දේ මදකට අමතක කරලා ඒ ඇස් දිහා බලන් ඉන්න එක...ඒ ඇස් දැකීමෙන් පසු දැනෙන්නේ සියුම් පිහි තුඩකින් හිත කොනහන්නාක් බඳු වූ හැඟීමක්...ඊයේ, අද සහ හෙට...හැමදාමත් එය එසේමයි...

ඔය අස්සේ වගේ වගක් නැතිව ගුලි වෙලා නිදාගෙන ඉන්න කම්මැලියොත්  නැත්තේම නැහැ...කිරි දරුවෝ වගේ...අවදි කරවන්න හිතට දුකයි...

සමහරු චණ්ඩි...කල්පනාව පැනපු ගමන්ම අර හීන් උල් දිග දත් දෙකෙන් විකන්න...

(image credit-www.theodora.com)

(image credit-www.theodora.com)

"මට කොහොමත් යන්න වෙන්නේ මීයන්ගේ අපායට"...

මටම කියාගන්නා මා ඊළඟට බලන්නේ උන්ගේ කුඩා කණ දෙස...අප උන්ව හඳුනා ගැනීමේ සලකුණ තබන්නේ එතැන...

කුඩා රවුම් සිදුරු ඇති කල හැකි පන්චරයකින්, අප උන්ගේ වම් සහ දකුණු කන් වල ඇති කරන්නේ කුඩා සිදුරක්.

සාමාන්‍යයෙන් එය,

1. කන් සිදුරු නැති 

2. වම් හෝ දකුණු කණ තනි සිදුර 

3. වම් හෝ දකුණු කණ සිදුරු දෙක බැගින් 

ලෙසට අංකනය කල හැකියි..ඒ වගේම උන්ට තිබෙනවා අංකයකුත්...

"උඹලත් හරියට මරණයට නියම කල සිර කරුවන් වගේ"...

මට එහෙම හිතුනට උන් ජීවිතය කැප කරන්නේ අප සැමට දීර්ඝායුෂ ලබා දෙන්න කරන පර්යේෂණ වලට...

බටහිර වෛද්‍ය ඉතිහාසයේ සිටම, සිදු කල සොයා ගැනීම් හරහා අප අද ලබන වෛද්‍ය ප්‍රතිකර්ම සහ බෙහෙත් වර්ග තුල මේ සතුන් විඳින සියලුම වේදනාවන් සැඟවී ඇති බව නොසැඟවිය හැකි සත්‍යයක්...

සියලුම පර්යේෂණ වලට ලක් කරන සතුන්, මිනිසුන් ලෙස සලකා, උන්ට වේදනාව අවම වන ලෙස පර්යේෂණ කටයුතු වල නියැලීමටත්, උන්ගේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරකම් පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් සැපයීමටත් අප අනිවාර්යෙන්ම බැඳී සිටිනවා...

මට මේ තනිවම කියවීමේ ලෙඩේ හැදිලා දැන් ටිකක් කල්...

මං හිතාගෙන ඉන්නේ මං "දොස්තර හොඳ හිත" කියල...

මීයෝ හිතාගෙන ඉන්නෙත් එහෙමයි...ඒකනේ උන්ව මුණ ගැහෙන්න එන හැම වතාවකම, මේ විදියේ සාකච්චාවන් ඇති වෙන්නේ...

"මට අද හරි අමාරුයි"...සමහරෙක් මා දිහාවේ බලල හිමින් මුමුණනවා...ඒ වගේ වෙලාවට මා කරන්නේ ටික වෙලාවක් ඔවුන්ගේ හිස පිරිමැදීම...

"ක්‍රීඊඊඊඊඊඊස්ස්ස්...අය්යෝ ඉන්න බෑඈඈඈඈඈ..."

(image credit-www.theodora.com)

"දඟලන්නෙපා...තව ටිකයි...මේ ලේ ඩිංග ගන්නකකල් ඉවසන්න...වැඩිය රිද්දන්නේ නැහැ..." 

මා ඇසෙන නෑසෙන හඬින් එසේ  කියන්නේ උන්ගේ කුඩා වල්ගයේ ඇති රුධිර වාහිනියකට සිරින්ජයේ නීඩලය ඇතුලත් කරන ගමන්...එය තමයි පර්යේෂණාගාර මීයන්ගෙන් රුධිරය ලබා ගැනීමට අනුමත කල එක් ක්‍රමයක්...

ඒ රුධිර වාහිනී මතු කරගැනීම සඳහා උන්ව උෂ්ණාධික ලාම්පුවක් භාවිතයෙන් උණුසුම් කර ගත යුතුයි...

වෛද්‍ය පරීක්ෂණයක් සඳහා මාගෙන් රුධිරය ලබා ගන්නා සෑම අවස්ථාවකම, මනුස්ස මීයන් මගේ මතකයට නැගෙන්නේ නිතැතින්...

එව්වා දිට්ට ධම්මවේදනීය කර්ම...

මේ සියලුම පර්යේෂණ ක්‍රම වේදයන් සහ මීයන්ගේ යහ පැවැත්ම සඳහා අප කල යුතු සියලුම දෑ සඳහා විශේෂිත වූ කමිටුවකින් (Institutional Animal Care and Use Committee) අනුමැතිය ගැනීම අනිවාර්යයි...ඒ සඳහා මේ කාර්යයන් සඳහා අනුයුක්ත කරන සියලුම විද්‍යාඥයන් සහ සහායකයින් අදාළ පුහුණුව ලබා ගත යුතුයි...ඒ සියලුම දෑ නියමිත කාල සීමාවකට වරක් නැවත අලුත් කිරීමත් අනිවාර්යෙන් කල යුත්තක්... 

මා මේ කතන්දරය කියන්නේ බොහොම විශේෂිත මීයන් කොටසක් පිළිබඳව...ඒ පර්යේෂණ ලෝකය තුල නව පෙරළියක් ඇති කල "මනුස්ස මීයන්"...උන් ඇති කරන පර්යේෂණාගාර ලොවටම ඇත්තේ අතලොස්සයි...

මේ මනුස්ස මීයන් නිපදවීම පිළිබඳව මූලික පර්යේෂණ ක්‍රියාත්මක වූයේ අසූව දශකයේදී...

මෙහි මූලික අරමුණ වූයේ මිනිස් සෛල සහිත, මිනිස් ප්‍රතිශක්තිරණ පද්ධතියක් මීයන් තුල නිපදවීම...නිවසක ගඩොල් වගේ තමයි, මේ සෛල...ජීවියෙකු නිර්මාණය වී ඇති කුඩාම ඒකකය... 

ප්‍රතිශක්තිරණ පද්ධතියේ ප්‍රධානම කාර්ය, අප සිරුරට පිටතින් ඇතුල් වන රෝග කාරක විෂබීජ සමඟ සටන් කිරීම...එය ඉතා සංකීර්ණ පද්ධතියක්... විවිධ කොටස් නිරත වන්නේ විවිධාකාර කාර්යන් වල...

විෂබීජ වල හැඩහුරුකම එක් වරක් දුටු පමණින් හොඳින් මතක තබා ගැනීමට සමහර සෛලයන්ට ඇත්තේ විශේෂිත වූ හැකියාවක්...එක් එක් විෂබීජයන්හි සියුම් වෙනස් කම් හඳුනා ගත හැකි වන පරිදි විශාල පරාසයක විවිධත්වයක් සහිත මෙවන් සෛල අප ශරීරය තුල නිපදවන්නේ මිලියන ගණනින්...

ප්‍රතිශක්තිරණ පද්ධතිය සහ එහි ක්‍රියාකාරිත්වය වෙනත් ලිපි පෙළකින් පැහැදිලි කල යුත්තක්...  

මීයන් තුල ක්‍රියාකාරී මිනිස් ප්‍රතිශක්තිරණ පද්ධතියක් ඇති කිරීමේ මූලික පියවර වශයෙන්, උන්ට ආවේණික ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සම්පුර්ණයෙන්ම අඩපණ කල යුතුයි...එසේ නැතහොත් සිදු වන්නේ පිටතින් ඇතුල් කරන මිනිස් සෛල, විෂබීජ ලෙස හඳුනා ගෙන විනාශ කර දැමීම...

සෛලයක ක්‍රියාකාරිත්වය රඳා පවතින්නේ එහි ජාන සකැස්ම මත...එය අප ඩිඔක්සිරයිබෝනියුක්ලික් ඇසිඩ් (DNA) අණු යනුවෙන් හඳුන්වන කුඩා ඒකක වලින් සමන්විතයි...

ද්වි හෙලික්සාකාර DNA අණුවක් සැකසී ඇති අයුරු 

(By brian0918™ - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=404735)

මේ සෑම DNA අණුවක්ම එකිනෙකට වෙනස් නියෝක්ලියෝටයිඩ යන කුඩා ඒකක හතරකින් සමන්විතයි...ඒවා හඳුන්වන්නේ ඇඩිනින්, තයමින්, ගුවැනින් සහ සයිටොසින් ලෙස...

DNA අණුව පබළු වලින් සම්බන්ධ කල පබළු පොටවල් දෙකක් වගෙයි...

මේ අණුවක ඇත්තේ වර්ණ හතරක පබළු වර්ග හතරක් පමණයි...එක් පබළු පොටක, එක් එක් සෛලයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට ගැලපෙන පරිදි වර්ණ මාරු වෙමින්, මිලියන ගණනින් මේ පබළු නූලකට අමුණන ලෙසට, නියුක්ලියෝටයිඩ සකස් වීමයි සිද්ධ වෙන්නේ...

ද්වි හේලික්සීය DNA අණුව නිපදවීමේදී, එම නූලට, තවත් නූලක්, පබළු හරහා පෑහීමක් වෙනවා...ඒ පැහීම නියතයක්...කිසිම අයතා සබඳතාවක් නැහැ...ඇඩිනින් පෑහෙන්නේ තයමින් සමඟ පමණයි...ගුවැනින් එක්කාසු වන්නේ  සයිටොසින් සමඟ පමණයි...

සෛල ක්‍රියාකාරීත්වයට අවැසි අණ නිකුත් කිරීමේදී, මේ අණු නූල් දෙපොට දෙපැත්තට වීමක් වෙනවා...ඉන්පසු නියුක්ලියෝටයිඩ අමුණා ඇති පිළිවෙල අනුව, තිදෙනා බැගින් වෙන්වී ඒ අණ ක්‍රියාත්මක කරන ප්‍රෝටීන අණු නිපදවනවා...

මේ ක්‍රියාවලිය පදනම් කරගෙන තමයි, පසු කලෙක මිනිස් මීයන් බවට පත් වන සාමාන්‍ය මීයන්ගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වය සඳහා අණ දෙන ජාන සැකැස්ම අඩපණ කරන්නේ...

මෙහිදී සිදු වෙන්නේ, ඉහත කී විශේෂිත ක්‍රියාවලි සඳහා අණ දෙන DNA අණු පර්යේෂණාගාරය තුලදී වෙනස් කම් වලට බඳුන් කිරීම... එය ක්‍රියාකාරී අත් පා කොටසක් වෙන් කර, කිසිම ක්‍රියාකාරිත්වයක් නොමැති කෘතීම අත් පා කොටසක් පැළඳවීම වැන්නක්...

මීට අමතරව, අවැසි DNA අණු  ඉවත් කිරීම, විකෘති කිරීම, අලුතෙන් කොටසක් ඇතුලත් කිරීම වැනි මේ ඕනෑම දෙයක් මේ ක්‍රියාවලිය හරහා සිදු කල හැකියි...

ඉන් පසු මෙම DNA අණු, ජීවී ස්ටෙම් සෛල (stem cells) තුල බහා, එම සෛල ප්ලාස්ටික් දීසියක රෝපණය කර පසුව, මීයන්ගේ කළල තුලට එන්නත් කරනවා...

ස්ටෙම් සෛල වලින් තමයි, කළලය යන්නෙන් අදහස් කරන, ජීවියෙක් බිහි කරන, මූලික සෛල ගුලිය නිර්මාණය වී තිබෙන්නේ...ජීවියෙකුගේ සියලුම අවයව සහ පද්ධතීන්හි අඩංගු සෛල වල නිර්මාතෘ තමයි මේ ස්ටෙම් සෛල...

ස්ටෙම් සෛල වලට අසීමාන්තිකව නැවත නැවතත් බෙදී එකම වර්ගයේ විශාල සෛල සංඛ්‍යාවක් බිහි කල හැකියි...එමෙන්ම, එක් එක් ස්ටෙම් සෛල වලට පැවරී ඇත්තේ, ඒවාට සුවිශේෂී වූ කාර්යභාර්යයන්...

මේ  කළල සෛල ගුලිය, මී අම්මෙකුගේ කුසක තැන්පත් කර සෑදෙන මී පැටවුන්ගෙන්, නැවත පරම්පරා කිහිපයක් බිහි කල පසු, අපට ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සම්පුර්ණයෙන්ම අඩපණ කල මීයන් නිපදවා ගන්නට පුළුවන්...

මේ මීයන් රඳවා තබන්නේ විශේෂිත වූ පර්යේෂණාගාර තත්ව යටතේ විෂබීජ වලින් ආරක්ෂා වන පරිදි...උන්ට විෂබීජ සමඟ සටන් කිරීමේ හැකියාවක් කොහෙත්ම නැහැ...උන්ගේ ආහාර, ජලය, වාතය, කූඩු සියල්ලම සම්පුර්ණයෙන්ම විෂබීජ වලින් තොරයි...වෙනෙකක් තියා එහි ඇතුල් වන සෑම අයෙකුම විෂබීජ අවම කිරීම සඳහා ඉතා විශේෂිත වූ ක්‍රියාපටිපාටියක් අනුගමනය කල යුතුයි...

උන්ව මනුස්සයන් කරන මෙහෙයුම ඇත්තේ දෙවනුවයි...

ඒ ටික ඊළඟ කොටසින් ලියා තබන්නම්, ඔබේ ප්‍රතිචාර මත...විද්‍යාත්මක පැහැදිලි කිරීමෙහි සරල භාවය පිළිබඳව අදහසක් තබා ගියොත් එය ඉදිරි ලිපි වලට බොහෝ වටිනවා...

www.imagesbuddy.com

WW